Klimaat is gemiddeld weer

Het extreme weer is het gevolg van klimaatverandering. Dat lees ik vaak en nu weer in een oproep van Greenpeace op Facebook: "De onderliggende oorzaak van het steeds vaker voorkomende extreme weer is klimaatverandering". Mensen staren naar de lucht, voelen de hitte of schuilen voor een felle regenbui en zeggen dan: zie je wel, dit komt door de klimaatverandering. 

Komt het weer van het klimaat? Of het klimaat van het weer? 

Bij aardrijkskunde op de middelbare school leerde ik dat het klimaat het gemiddelde is van het weer over een periode van dertig jaren. Je kunt het weer meten. Temperatuur en neerslag zijn daarvan denk ik de meest duidelijke parameters. (Ik weet niet precies wat parameter betekent, maar ik vind het een mooi woord.) Hang een thermometer op en zet een bakje neer en noteer elke dag of elk uur de temperatuur en hoeveel regen er is gevallen. Doe dat dertig jaar lang, tel alle cijfers op en deel ze door het aantal getallen dat je hebt genoteerd en voilà, je hebt het klimaat. 

Nou zal de werkelijkheid wat ingewikkelder zijn dan dat en de wetenschap is sinds mijn schooltijd ongetwijfeld voortgeschreden - de meter is ook al lang niet meer een staaf in Parijs - maar in grote lijnen zal die definitie van klimaat nog wel zo'n beetje kloppen, denk ik. Klimaat is het gemiddelde weer. 

Daarom vind ik het altijd zo knap als mensen op een mooie zomerdag vanuit een ligstoel in hun achtertuin weten te vertellen dat je wel kunt voelen dat het klimaat verandert. Zelf lukt het mij niet zo om aan mijn huid te voelen dat de dag- en nachttemperatuur over een periode van zoveel jaren gemiddeld een graadje meer is geworden. 

Als je de getallen 1, 2, 3, 4 en 5 optelt, kom je uit op 15; deel het door 5 (het aantal getallen in de reeks) en je komt uit op een gemiddelde van 3. Dat komt door die getallen in de reeks en je kunt dat niet omdraaien: het is niet zo dat er een 5 in de reeks staat omdat het gemiddelde 3 is. 

Ik geef dus het weer de schuld van de klimaatverandering en niet omgekeerd. 

Maar ik moet de mensen die zeggen dat het extreme weer komt van de klimaatverandering toch ook een beetje gelijk geven. Met 'klimaat' bedoelen we natuurlijk niet alleen het gemiddelde van een reeks metingen, maar ook alle omstandigheden bij elkaar die het weer bepalen, veroorzaken. Opwarming, smeltwater, zeespiegelstijging, zeestromingen, overheersende windrichting en weet ik wat voor andere natuurlijke omstandigheden beïnvloeden het weer. En ook het weer beïnvloedt het weer. Als een reeks omvallende dominostenen. Het gaat mij hier niet om de vraag in hoeverre het 'klimaat' beïnvloed wordt door de mens - dat lijkt mij evident - maar in hoeverre het 'klimaat' het 'weer' beïnvloedt. Anders gezegd, als we beweren dat het klimaat iets veroorzaakt, dan moeten we wel weten wat we met het klimaat bedoelen. 

Het stoort mij altijd een beetje als de weerman of -vrouw het heeft over "normaal voor de tijd van het jaar". In de wetenschap zal het woord normaal normaal zijn, maar in de huiskamer klinkt het alsof het weer zich normaal zou moeten gedragen:"zeg, doe es effe normaal voor de tijd van het jaar!". Ik zou liever zeggen "gemiddeld". 

Het weer mag dan extreem zijn, het klimaat blijft altijd gemiddeld.